Эдийн засгийн  чуулган угтсан хэлэлцүүлэг өнөөдөр эхэллээ. “Эрчим хүчний сэргэлт” сэдэвт урьдчилсан хэлэлцүүлгээр Н.Тавинбэх сайд мэдээлэл өгч байна.                    

-Эрчим хүчний салбарын тогтвортой байдлыг хангахгүйгээр улс орны эдийн засгийг сэргээх боломжгүй. Энэ салбарт олон жилийн турш томоохон хөрөнгө оруулалт хийгээгүй. Иймд "Шинэ сэргэлтийн бодлого"-ын хүрээнд нийт 22  төсөл хэрэгжүүлнэ. Таван толгой ДЦС (450Мвт) барьснаар өмнийн говийн баялгийг эдийн засгийн эргэлтэд оруулах боломж бүрдэнэ. Мөн "Оюутолгой"  дотоодоос эрчим хүчээ ханган, жил бүр 120 сая ам.долларыг гадагшаа зарцуулдаг байсан нь зогсох юм. Энэ төслийг төрийн хөрөнгө оруулалтаар байгуулах тул төрийн өмчит компани байгуулсан. Төслийн 70 хувийг төслийн  санхүүжилтийн зарчмаар шийднэ.          

Дараагийн чухал төсөл нь Эрдэнэбүрэнгийн 90Мвт-ын усан цахилгаан станц юм. Энэ төслийн нийт өртгийн  хувийг улсын төсвийн хөрөнгөөр, үлдсэнийг нь БНХАУ-ын зээлийн хөрөнгөөр шийднэ. Нутгийн иргэдийн эрх ашгийг хамгаалан, тэдэнд нөхөн төлбөр олгоно. Энэ станц 2028-2030 онд ашиглалтад орно.      

• Чойбалсан-Багануур чиглэлд цахилгаан дамжуулах шугам сүлжээ байгуулна. Багануурын дулааны цахилгаан станцыг өргөтгөнө.
• ДЦС-3-ыг түшиглэн 400Мвт-ын шинэ эх үүсвэр байгуулна. 
• Төвийн бүсийн эрчим хүчний нэгдсэн тохируулга хийх, 160Мвт-ын цэнэг хураагуур байгуулна.
• Зүүн хойд Азийн эрчим хүчний нэгдсэн сүлжээнд сэргээгдэх эрчим хүч нийлүүлэх замаар нэгдэх судалгааг эхлүүлнэ.
• Эгийн голын усан цахилгаан станцын биологийн олон янз  байдлын судалгааг эхлүүлнэ.        
• Багахангай дүүрэгт 300Мвт-ын станц байгуулна.
• Амгалан дулааны станцыг 2025 онд өргөтгөж дуусна.
• Эрдэнэбүрэн-Мянгат гэх мэт хэд хэдэн чиглэлд өндөр хүчдэлийн цахилгаан дамжуулах агаарын шугам барина. Манай улсын хуульд цахилгаан дамжуулах шугамыг төр эзэмшдэг. Мөн энэ төсөлд хөрөнгө оруулсны дараа өртгөө нөхөх хугацаа урт байдаг тул хувийн хэвшил хөрөнгө оруулдаггүй. Цахилгаан дамжуулах шугамыг төр барихаас өөр аргагүй. Иймд АХБ-тай хамтран агаарын шугамаа өргөтгөнө.        

2028-2030 онд нийслэлд тав дахь эх үүсвэрийг барьж ашиглалтад оруулна.     

Дээрх төслүүдийг нэн даруй хэрэгжүүлэхгүй бол ирэх өвлийн эрчим хүчний оргил үеийг хэвийн горимд давахад хэцүү болж, импортын эрчим хүчний хэмжээ өснө.  

Цаашид 2030 он хүртэл эрчим хүчний үнийг индексжүүлэн, улирал тутам шинэчилнэ. Ингэснээр эрчим хүчний салбарын алдагдал буурна. Учир нь бид өртгөөс 50 хувиар бага үнээр эрчим хүч нийлүүлж, их хэмжээний алдагдалд орсоор байна. 2020 онд л гэхэд 67.9 тэрбум төгрөгийн алдагдал хүлээсэн. 2015 оноос хойш үнэ тарифт ямар нэг өөрчлөлт ороогүй байна. Нийслэл шинэ дагуул хоттой болж, эдийн засгийн чөлөөт бүсүүд нээснээр цахилгаан, дулааны эрэлт улам өсөхөөр байна.  

Эрчим хүчний сайд Н.Тавинбэх мэдээлэл өгсний дараа хэлэлцүүлэг эхэлж байна. Хэлэлцүүлэгт УИХ-ын гишүүн Б.Чойжилсүрэн, Сангийн дэд сайд С.Мөнгөнчимэг, Хөгжлийн банкны захирал Н.Мандуул нар оролцож байна.  

Хөгжлийн банкны гүйцэтгэх захирал Н.Мандуул дараах мэдээллийг өглөө: 
-Бид хэд хэдэн эрчим хүчний төсөл санхүүжүүлсэн. Чойбалсангийн станцын төсөл одоо үргэлжилж байна. Төр, хувийн хэвшилтэй хамтран ажиллах тухай хуулийг шинэчлэх гэж байгаа юм байна. Ингэснээр хувийн хэвшил энэ салбарт орж ирэх нөхцөл бүрдэнэ. Үнэ тарифыг нэмбэл зээл авсан ААН-үүд зээлээ эргэн төлөхөд дөхөм болно. Бид одоо Амгалан дулааны станцыг, ДЦС-4-ийн өргөтгөлийг санхүүжүүлэхээр судалж байна.

Амгалангийн үнийн дүн харьцангуй бага тул өөрсдийн эх үүсвэрээр шийдэхээр ажиллаж байна. ДЦС-4-ийг ОХУ-тай хамтран хэрэгжүүлэхээр төлөвлөж байсан ч хориг сааданд орж болзошгүй тул яарахгүй байна.            

Эрчим хүчний сайд Н.Тавинбэх: Би та бүхэнд салбарын мэдээллийг танилцуулсан. Бид маш хүнд байдалд байна. Үүнээс гарах ёстой. Хэрэгцээг хангахын тулд шинэ эх үүсвэрүүд бий болгох шаардлага туллаа. Ирэх өвөл маш хүнд өнгөрнө. Хязгаарлалт хийхээс өөр аргагүй. 21-р зуунд хязгаарлалтын тухай ярих нь маш бүдүүлэг. Бид өнөөдөр хүчин чадалдаа тулсан байдалтай ажиллаж байна. Мөн нөөц тоног төхөөрөмжгүй ажиллаж байна. Эвдрэл гэмтэл гарвал орлуулах тоног төхөөрөмж байхгүй байна. Дайны улмаас ДЦС-уудын тоног төхөөрөмжийн үнэ өссөн нь бас нэг сорилт болов. Хэдий бусад улс технологийн өөрчлөлт хийж, нүүрснээс татгалзаж байгаа ч бид хатуу түлш буюу нүүрсээр ажиллах эх үүсвэр барихаас өөр аргагүй байна. Бидний онцлог ийм юм, өөр сонголт алга. Иймд санхүүжилт олоход туйлын хүнд байна. Түүнээс бусад бэлтгэл ажлууд бүрэн хангагдсан. Эрчим хүчний салбарын асуудал манай улсын хөгжилтэй шууд холбоотой тул Засгийн газар анхаарч байна. Бид алдагдал, эрчим хүчний дутагдал гэх мэт асуудлаа нийгэмд илэн далангуй яриагүй нь бидний алдаа.  

Сэргээгдэх эрчим хүч үйлдвэрлэж байгаа ч бид энэ эрчим хүчинд ямар ч тохируулга хийж чадахгүй байна. Тохируулгыг импортын эрчим хүч өндөр үнээр худалдан авч байна. 1квт цахилгааны үнэ манай улсад 175 төгрөг байгаа нь ОХУ, БНХАУ-ын үнээс 20-60 хувиар бага байна.  

Өндөр хөгжилтэй орнууд устөрөгчийн эх үүсвэрийг судалж байна. Бид ч энэ технологи руу шилжих ёстой. 

22 төсөл хэрэгжүүлэхэд нийт 14 их наяд төгрөг шаардлагатай.